پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

نظام قضائی ایران از دیرباز تا انقلاب مشروطه بر دوگانگی عرف و شرع مبتنی بوده است. در عصر قاجار از سوی شاهان و نیز صدر اعظم‌ها، وزرا و برخی رجال سیاسی اقدامات و اصلاحاتی برای بهبود اوضاع نظام قضائی صورت گرفت. اوج این اقدامات اصلاحی را باید در دوره ناصرالدین‌شاه و وجود افراد کاردان و اصلاح‌طلب، مانند امیرکبیر و میرزاحسین‌خان سپهسالار دانست. هرچند تحولاتی در این دوره در عرصه نظام قضائی پدید آمد، ولی به برپایی یک نظام قضائی نینجامید. بر این اساس ضرورت تحول در این حوزه همچنان باقی بود. طرح شعار تأمین عدالتخانه در انقلاب مشروطه به عنوان یک مطالبه اساسی، حکایت از عمق ناکارامدی آن نظام قضائی و ضرورت ایجاد تحول در آن متناسب با نیازهای جامعه داشت. این مهم، یعنی بازسازی نظام قضائی همراه و همسو با برنامه نوسازی شاکله کلی دولت، در دوره پهلوی اول انجام گرفت. این کتاب ضمن بررسی اجمالی پیشینه نظام قضائی ایران در دوره اسلامی، تحولات نظام قضائی دوره قاجار و پهلوی را بررسی می‌کند.