پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

در فرهنگ غرب که اصولی مانند اصالت فرد و خودمختاری بشر ـ با تفسیر خاصّی از آن ـ مقبول افتاده است، حریم خصوصی یک اصل حقوقی با پایه‌های استوار فلسفی تلقی می‌شود. ولی آیا اسلام که به این اصول و مبانی نگاه دیگری دارد می‌تواند حقوق شهروندان برای برخورداری از حریم خصوصی را تأیید کند و حوزه‌ای از زندگی شخص را خارج از قلمرو دخالت دولت و شهروندان بداند؟ در فقه اسلامی، احکام فراوانی وجود دارد که به حریم خصوصی و قلمرو آن مربوط می‌شود،‌ در تحلیل این احکام، ابتدا باید اصول و مبانی‌ آن را شناخت. متأسفانه نه تنها در این موضوع، بلکه در موضوعات فقهی فراوانی خلأ تحلیل مبانی و استنتاج احکام بر اساس آن وجود دارد. البته بررسی مبانی حریم خصوصی، بدون در نظر گرفتن قلمرو اختیارات دولت اسلامی، به سرانجام نمی‌رسد و نظریه‌ای که مراقبت از اجرای احکام شرعی در زندگی شهروندان را برعهده دولت می‌داند، قهراً گستره حریم خصوصی را به حداقل کاهش می‌دهد، چه اینکه «امر به معروف و نهی از منکر» از جمله مسائلی است که در این گستره کاملاً مؤثر است و برای ارائه تصویر روشنی از حریم خصوصی بر اساس فقه اسلامی، به ناچار باید مرزبندی دقیقی در این‌باره انجام شود.