پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

هشـام بن محمد بن سائـب کلبی، از مفـاخر علـمی و سـرمایه‌های اجتـماعی شیعه و آثـار او از مواریـث برجامانده علوم اسلامی است. وی از دانشمندان برجسته عراق و از اصحاب امام صادق(ع) بود. نجاشی در کتاب رجال خود بر شیعه‌ بودن او تأکید دارد. از آثار مهم او جمهره‌النسب، نسب‌معد و یمن الکبیر، انساب‌الخیل، الاصنام، مثالب‌العرب و اسواق‌العرب باقی مانده است. دانشمندان و نویسندگان بعد از هشام به ‌صورت گسـترده از آثـار و اخبـار او اسـتفاده کرده‌اند. از ویژگی‌های بارز او نقشی است که در بسیاری از شاخه‌های علوم ‌اسلامی ـ به‌عنوان پیشرو و پایه‌گذار ـ داشته است، جایگاه وی در علومی همچون دین‌شناسی عرب، نسب‌نویسی اسب، تاریخ محلی حیره و جغرافیا قابل توجه است؛ اما چون بیشتر آثارش از میان رفته، نقش او نیز در تمدن اسلامی مغفول مانده است. تحقیق پیش‌رو با هدف تبیین نقش هشام در فرهنگ و تمدن اسلامی به بررسی زمینه‌های میراث علمی او با تکیه بر منابع موجود پرداخته است.