پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

یکی از جنبشهای قرن سوم برعلیه عباسیان که موفق به تشکیل دولتی مستقل گردید جنبش قرامطه بود که توانست با رهبری ابوسعید گناوه ای دولتی طولانی مدت بنام دولت قرامطه بحرین تأسیس نماید. ساختار متفاوت قدرت و برنامه اجتماعی دولت قرامطه باعث ایجاد سوء ظن اهل سنت می شد. بازماندگان ابوسعید در قالب حکومتی شورایی به ایفای نقش سیاسی پرداختند، یکی از دولتمردان قرمطی ابوطاهر بود که اقدامات متهورانه اش هر چند منجر به تضعیف مبانی مذهبی مشروعیت آن دولت گردید ولی در بعد سیاسی به دلیل درگیری مداوم با حکومت عباسی موجبات تثبیت دولت قرامطه بحرین را فراهم نمود. درگیری های داخلی قرامطه با خود و با خلافت فاطمیان و بعدها همراهی با دشمن ایدئولوژیک و سنتی قرامطه یعنی عباسیان موجب اضمحلال آن دولت گردید. پس از حدود دو قرن، دولت قرامطه بحرین در همدستی دولت عباسیان با اعراب بدوی شرق عربستان و با همراهی سپاه سلجوقی منقرض گردید.